Shpopullimi, ekspertja: Shqipëria, Serbia, Kroacia e Bosnje Hercegovina probleme me fuqinë punëtore në 10 vitet e ardhshme

Demografja kroate Monika Komusanac ka deklaruar për median vendase “Factor” se Ballkani do të vazhdojë të zbrazet, numri i popullsisë do të ulet dhe në disa vende do të ketë mungesë të fuqisë punëtore.

Ajo u shpreh se vendet e Ballkanit tashmë karakterizohen nga një përbërje e moshave e pafavorshme dhe popullsi në plakje. Komusanaç shpjegon se numri mesatar i të rinjve deri në 14 vjeç në vendet e Ballkanit është rreth 16 për qind, ndërsa numrin mesatar i popullsisë mbi 60 vjeç është gati 25 për qind.

“Është një fakt alarmant se në disa vende të Ballkanit përqindja e të moshuarve arrin pothuajse 30 për qind të popullsisë së përgjithshme, për shembull në Kroaci (29,55 për qind), Bullgari (29,20 për qind) dhe Serbi (27,10 për qind), ndërsa vende të tjera të Ballkanit kanë një përqindje të të moshuarve ndërmjet 22 dhe 25 për qind.

Përjashtim nga këto trende bën Kosova, e cila ka 7 për qind më shumë të rinj, kryesisht falë faktit që është shteti që ka një prej niveleve më të larta të lindjeve në Ballkan dhe Evropë dhe një norme relativisht të lartë të ndryshimeve pozitive natyrore, edhe pse edhe në këtë shtet ky faktor ka pasur rënie në vitet e fundit..

Projeksionet e OKB-së për strukturën e moshës në vitin 2050 konfirmojnë vazhdimin e tendencave të përmendura dhe rritjen e intensitetit të plakjes në vendet e Ballkanit.

Për shembull, OKB parashikon se shpopullimi i plotë (ulja e numrit të banorëve) ka qenë tipar dominues i kësaj zone për disa dekada, dhe sipas variantit të mesëm të vlerësimit të Kombeve të Bashkuara, shtetet ballkanike të krijuara nga shpërbërja e Jugosllavisë presin një humbje prej 2.8 miliona persona nga mesi i shekullit, ndërsa zona e gjerë e Ballkanit do të përballet me një rënie të popullsisë prej 8.2 milionë në vetëm 30 vjet.

“Kështu, për shembull, në vitin 2050, Bullgaria, Serbia dhe Kroacia do të shohin rënien më të madhe relative të popullsisë, midis 17 për qind dhe 24 për qind, ndërsa vetëm disa vende të Ballkanit do të përjetojnë një rënie prej më pak se 10 për qind për sa i përket popullsisë së përgjithshme në vitin 2022”, shpjegon demografja.

Sipas saj, niveli i rënies demografike në Ballkan është i tillë, që nuk ka gjasa të pritet që në të ardhmen të ketë një rritje pozitive.

Në kushte normale të zhvillimit të popullsisë, periudha prej 5 deri në 10 vjet është relativisht e shkurtër për ndryshime të rëndësishme demografike, por kur popullsitë e vogla (si ato kryesisht në Ballkan, me përjashtim të Rumanisë dhe Greqisë) arrijnë një nivel të dukshëm shpopullimi, duhet pritur që të gjitha proceset e mëpasshme të jenë më të shpejta.

“Në dekadën e ardhshme, mund të presim një ndikim demografik të shtuar në sistemet pensionale, sociale, të punës, shëndetësore, arsimore dhe të tjera, përkatësisht ekskluzivisht si një faktor kufizues në zhvillimin e përgjithshëm të kësaj fushe.

Me fjalë të tjera, proceset dominuese demografike në Ballkan reflektojnë negativisht në zhvillimin hapësinor të mjediseve rajonale dhe lokale në kontekstin e zhdukjes së vendbanimeve më të vogla dhe zbrazjes së hapësirës, reduktimit të potencialit të pjellorisë (biologjik) dhe ekonomik (punës), plakja e kontingjenteve të pjesshme etj, gjë që redukton ndjeshëm perspektivat për rimëkëmbjen demografike nga popullsia rezidente.

Rënia e numrit, plakja dhe mungesa e fuqisë punëtore janë vetëm një nga sfidat bashkëkohore demografike me të cilat përballen të gjitha vendet evropiane pavarësisht nga niveli i zhvillimit të tyre.

Madhësia e kontigjentit të personave të aftë për punë (nga 15 në 64 vjeç) në Ballkan do të ulet me rreth 2.6 milionë (rreth 7 për qind) deri në vitin 2032 dhe Serbia, Kroacia, Bosnja dhe Hercegovina dhe Shqipëria do të kenë problemin më të madh me fuqinë punëtore.

Kështu, në 10 vitet e ardhshme, numri i njerëzve të aftë për punë në Serbi do të ulet me rreth 441,000 (9,39 për qind), në Kroaci me 240.000 (9,37 për qind), në Shqipëri me 160.000 (8,38 për qind), në Bosnje dhe Hercegovinë për 184.000 (8.53 për qind) etj.

Dinamika e proceseve të sipërpërmendura konfirmohet edhe nga projeksionet e OKB-së për reduktimin e fuqisë totale punëtore me 6.4 milionë punëtorë në Ballkan deri në vitin 2042”, thotë ekspertja.

Ajo shpjegon se procesi i emigrimit nga një zonë dhe nivelet e ulëta të lindjeve janë shumë të ndërlidhura dhe kanë ndikim e tyre në krijimin e një problemi të tillë.

“Nivele jashtëzakonisht të ulëta të lindjeve (nga 7,5 deri në 11 në mijë), një rritje e shkallës së vdekshmërisë si rezultat i plakjes së popullsisë (midis 12 dhe 22 vjeç për mijë), norma negative e ndryshimit natyror dhe ritme të larta të migrimit të jashtëm, ndikojnë në krijimin e një situate të tillë.

Situata është veçanërisht shqetësuese në Serbi, Bosnje dhe Kroaci, të cilat shënojnë norma të larta negative të ndryshimeve natyrore.

Lëvizja e pafavorshme natyrore ka një efekt afatgjatë në reduktimin e potencialit të ardhshëm rigjallëzues demografik të zonës së Ballkanit, dhe emigracioni intensiv prej tij përkeqëson më tej karakteristikat biodinamike, duke pasur parasysh se emigrojnë kryesisht popullata e re pra ajo që është edhe faktori më i madh riprodhues.

Vazhdimësia e këtyre proceseve dhe indiferenca politike reduktojnë ndjeshëm shanset e mbijetesës demografike të kësaj zone dhe kjo vlen për çdo vend ballkanik pavarësisht nga perceptimi gjeografik e politik”, tha Komusanaç.