Tre gratë që do të formësojnë Europën

Në një  çast vendimtar, ato janë çelësi i dilemës, se si të trajtohet populizmi.

Në një botë të rrezikshme, Europa ‘ e vjetër’, e gjen veten në një pozitë alarmante. Në Ukrainë, vazhdon lufta më e përgjakshme që nga viti 1945, ndërkohë që Rusia, përbën një kërcënim për hapësirën kibernetike. Nëse Donald Trump, kthehet në Shtëpinë e Bardhë, ai mund të shkaktojë probleme në NATO, themelin e sigurisë europiane. Ekonomia e kontinentit, është e ndjeshme ndaj goditjeve të shkaktuara nga politika industriale dhe proteksionizmi, në vende të tjera. Populistët euroskeptikë, janë duke ecur lart në sondazhe.

Ursula von der Leyen, ka udhëhequr krahun ekzekutiv të BE-së, që nga viti 2019, dhe po kandidon për një mandat të dytë. Ajo e meriton një mandat të dytë. Ka bërë një punë të mirë: duke marshuar përgjigjen e fortë kolektive të BE-së, ndaj agresionit të Vladimir Putinit dhe duke ndihmuar, në thellimin e integrimit europian, në një kohë vendimtare, për shembull duke nxitur një program novator për emetimin e borxhit të përbashkët.

Një konservatore gjermane gjakftohtë, ajo e ka vënë gjithashtu Komisionin Europian, në qendër të vendimmarrjes, kur marrëdhëniet franko-gjermane, kanë qenë të acaruara. Duke pasur parasysh kërcënimet, nevoja për një udhëheqje të fortë dhe të unifikuar, nuk ka qenë kurrë më e madhe.

Për të fituar një mandat të dytë, ajo së pari ka nevojë për mbështetjen e 27 liderëve kombëtarë të BE. Më pas, ajo duhet të marrë shumicën në Parlamentin Europian, i cili do të zhvillojë zgjedhjet në 6-9 qershor, me mbi 350 milionë qytetarë me të drejtë vote. Në teori, ajo do të gëzojë mbështetjen e grupimeve konservatore, liberale dhe socialiste.

Por, për shkak se politika është bërë kaq e fragmentuar, këto tre grupime, parashikohen kolektivisht të fitojnë vetëm një shumicë të vogël të vendeve. Zonja von der Leyen, mezi e kaloi votimin e saj të parë, në vitin 2019. Këtë herë fitorja, nuk është e siguruar.

Kjo na çon te zonja Meloni, kryeministre e Italisë, që nga viti 2022 dhe liderja e partisë së djathtë Vëllezërit e Italisë (Fratelli d’Italia), e cila është kthyer, nga një forcë kryengritëse, në drejtimin e vendit. Pritet të ecë mirë në zgjedhjet e BE-së.

Me mbështetjen e saj, zonja von der Leyen, mund të ketë një shans më të mirë për të fituar një shumicë parlamentare, për një mandat të dytë, në postin kryesor të BE-së. Ajo ka qenë në një takim me Giorgia Melonin.

“Kam punuar shumë mirë me Giorgia Melonin,” tha ajo më 23 maj.

Këto fjalë, dhe ideja e çdo lloj pakti, që përfshin partinë e Melonit, ka zemëruar liberalët dhe figurat e BE-së, duke përfshirë disa në Partinë Social Demokrate në pushtet në Gjermani, dhe partinë e Emmanuel Macron në Francë. Për ta, zonja Meloni është në të njëjtin nivel si Viktor Orban, njeriun e fortë të Hungarisë, dhe tipa të tjerë të pakëndshëm. Ajo u jep besim teorive raciste të konspiracionit. Ajo e ka krahasuar BE-në, me Bashkimin Sovjetik. Me pak fjalë, Meloni është pikërisht lloji i figurës së djathtë, që duhet të përjashtohet nga vendimmarrja.

Zonja Meloni, sigurisht që ka shumë politika dhe cilësi të pakëndshme. Megjithatë, të përjashtosh punën me të si çështje parimore, do të ishte vendim jo largpamës. Ajo ka bërë kauzë të përbashkët, me znj. von der Leyen, për çështje të tilla si emigracioni i paligjshëm; dy gratë kanë bërë vizita të përbashkëta, në vendet e Afrikës së Veriut, duke arritur marrëveshje me autokratë, për të frenuar rrjedhën.

Ajo ka qenë një mbështetëse e fortë e Ukrainës, ndryshe nga disa nga shokët e saj, në të djathtën populiste. Partia e saj, bën luftëra kulturore në ‘shtëpi’, por për sigurinë dhe ekonominë, ajo e ka drejtuar Italinë si një pragmatiste. Ajo nuk duhet të mbyllet jashtë rrymës politike.

Për më tepër, arritja e një marrëveshjeje me të, mund të ketë një avantazh shtesë: ndarjen e së djathtës populiste, midis elementëve të saj më të moderuar dhe ekstremë.

Këtu hyn zonja Le Pen. Partia e saj, National Rally, pritet të dalë mirë edhe në zgjedhjet europiane. Zonja Le Pen, është përpjekur të riemërojë veten, si një figurë kryesore, por mos u mashtroni. Ajo ka një histori të gjatë ksenofobie dhe servilizmi ndaj Rusisë. Ajo dëshiron të krijojë një mega-grup nacionalistësh, që mund ta çojë Europën drejt së djathtës. Për ta bërë këtë, ajo dëshiron të bashkohet me zonjën Meloni.

Pas rezultatit të zgjedhjeve europiane, ‘pazaret’ mund të zvarriten me muaj dhe do të testojnë aftësitë e zonjës von der Leyen. Një rrugë, mund të sigurojë udhëheqje të qëndrueshme, në nivel e BE-je, dhe të tregojë sesi të moderuarit, mund të përballen me inteligjencë, me të djathtën populiste. Çështja nuk është më, nëse populistët mund të frenohen. Është se si t’i përgjigjemi rritjes së tyre.

Problem i trefishtë

Rruga alternative, mund të jetë katastrofike. Politika europiane, është bërë aq e fragmentuar, sa mbase nuk do të gjendet asnjë shumicë parlamentare, për zonjën von der Leyen, apo ndonjë kandidat tjetër për presidencën e komisionit. Kjo, do të nxiste një krizë kushtetuese, në një kohë shumë të keqe, pasi Ukraina, është në luftë, si dhe presidenca e mundshme e Trump-it.

Për më tepër, nëse zonja Meloni nuk sheh asgjë për të përfituar nga puna me qendrën, ajo mund të tundohet të punojë me znj. Le Pen. Nëse ata bëjnë zgjedhjen e gabuar, centristët e Europës, mund të destabilizojnë BE-në dhe të ndihmojnë në krijimin e asaj, që ata kishin frikë prej kohësh: një lëvizje të bashkuar, pan-kontinentale, e së djathtës ekstreme. Për të shmangur këtë, ia vlen ‘të merresh’ me zonjën Meloni. / The Economist-