HARTA/ Si nisi konflikti Rusi-Ukrainë çfarë ka marrë Rusia deri më tani?

Ndërsa ofensiva ruse hyn në ditën e saj të 229-të, Al Jazeera ka gjurmuar se ku po zhvillohen luftimet dhe si u arrit deri këtu.

Përmbledhja e situatës në infografikë dhe harta.

Kush kontrollon çfarë në Ukrainë?

Sipas Institutit për Studimin e Luftës, forcat ruse u përpoqën të sulmonin zonat pranë qytetit Kherson. Ata po synojnë vendbanimet e sapoçliruara me “artileri, MLRS dhe aviacion”.

Kush kontrollon çfarë në Ukrainën Lindore?

Forcat ukrainase zmbrapsën më shumë se 30 sulme në zonat Bakhmut dhe Avdiivka. Forcat ruse filluan sulme të pasuksesshme në jugperëndim të qytetit Donetsk, zonës kufitare Kharkiv-Rusi dhe në verilindje të Lyman, sipas Institutit për Studimin e Luftës.

Ku po ikin njerëzit?

Sipas agjencisë së OKB-së për refugjatët, ka pasur më shumë se 13.7 milionë kalime kufitare jashtë Ukrainës që nga fillimi i pushtimit rus. Shumë njerëz kanë kërkuar strehim në vendet fqinje.

Të dhënat e fundit tregojnë 6,628,515 kalime kufitare në Poloni, 1,246,945 në Rumani, 2,852,395 në Rusi, 1,511,020 në Hungari, 836,372 në Sllovaki, 644,246 në Moldavi dhe 16,705 në Bjellorusi.

Shumica e të ikurve kanë qenë gra dhe fëmijë. Burrave të moshës nga 18 deri në 60 vjeç u është kërkuar të qëndrojnë në Ukrainë për të luftuar.

Lufta Ukrainë-Rusi shpjegohet me 10 hapa

1. Nisja e konfliktit

Pas muajsh tensionesh dhe diplomacie intensive, forcat ruse pushtuan Ukrainën. Shpërthime u dëgjuan në të gjithë vendin. Kievi shpalli gjendjen ushtarake, duke thënë se Ukraina do të mbrohet. Më poshtë është një përmbledhje e nisjes së konfliktit.

2. Historia e BRSS

Rusia dhe Ukraina ishin pjesë e 15 republikave sovjetike që përbënin Bashkimin Sovjetik. Pas rënies së Bashkimit Sovjetik në 1991, Ukraina shpalli pavarësinë më 24 gusht. Harta e mëposhtme tregon se kur shpalli pavarësinë secili prej këtyre vendeve.

3. Udhëheqja politike

Pas pavarësisë, Ukraina vendosi të shkëputej nga perandoria ruse për të krijuar lidhje gjithnjë e më të ngushta me Perëndimin.

Gjatë 30 viteve të fundit, Ukraina është udhëhequr nga shtatë presidentë. Vendi ka pasur një rrugë të vështirë drejt demokracisë me dy revolucione, fillimisht në 2005 dhe më pas në 2014. Të dyja herët, protestuesit kundërshtuan supremacinë e Rusisë dhe kërkuan një rrugë për t’u bashkuar me Bashkimin Evropian dhe NATO.

Për krahasim, Rusia është udhëhequr nga tre presidentë, ku Putin ka qenë në detyrë për 17 vjet. Në vitin 2021, Putini, ish-agjenti i shërbimeve të sigurisë KGB të Bashkimit Sovjetik, nënshkroi një ligj që në thelb i mundëson atij të qëndrojë në pushtet deri në vitin 2036.

Putin ka pohuar vazhdimisht se rusët dhe ukrainasit i përkasin “një populli” dhe janë pjesë e “qytetërimit rus” historik që përfshin edhe Bjellorusinë fqinje. Ukrainasit kundërshtojnë pretendimet e tij.

4. Sa të mëdha janë Ukraina dhe Rusia?

Ukraina ka një popullsi prej 44 milionë banorësh, e shtata më e madhe në Evropë. Vendi përfshin 24 rajone. Popullsia e vendit ka rënë që nga vitet 1990 me normat e lindshmërisë ndër më të ulëtat në botë. Që nga viti 2020, shkalla e lindshmërisë së Ukrainës ishte vetëm 1.2. Për kontekstin, në mënyrë që një popullsi të mbetet e qëndrueshme, kërkohet një normë e përgjithshme e lindshmërisë prej 2.1.

Ukraina është vendi i dytë më i madh në Evropë, pas Rusisë. Me 603,550 km katror (233,031 milje katrore), Ukraina është pak më e vogël se shteti amerikan i Teksasit, rreth tre herë më i vogël se India, gjysma e madhësisë së Afrikës së Jugut dhe rreth dy herë e gjysmë më e madhe se Mbretëria e Bashkuar.

5. NATO në Evropë

NATO është aleanca më e fuqishme ushtarake në botë. I përbërë nga 30 vende, roli i tij kryesor është të mbrojë shtetet anëtare me mjete politike dhe ushtarake.

Rusia kundërshton bazat e NATO-s pranë kufijve të saj dhe ka kërkuar garanci me shkrim se NATO nuk do të zgjerohet drejt lindjes. Një nga kërkesat qendrore të Kremlinit është që Ukraina të mos lejohet kurrë të anëtarësohet në NATO, një lëvizje që ajo e konsideron një vijë të kuqe. Shtetet e Bashkuara kanë refuzuar të pranojnë këtë kërkesë.

6. Armatimi ushtarak “kokë më kokë”

Rusia ka një nga ushtritë më të fuqishme në botë dhe renditet ndër pesë shpenzuesit kryesorë të mbrojtjes.

Në vitin 2020, Rusia shpenzoi 61.7 miliardë dollarë për ushtrinë e saj, e cila përbënte 11.4 për qind të shpenzimeve qeveritare. Në krahasim, Ukraina shpenzoi 5.9 miliardë dollarë për forcat e saj të armatosura, ose 8.8 për qind të shpenzimeve të qeverisë, sipas Institutit Ndërkombëtar të Kërkimit të Paqes në Stokholm.

Që nga fillimi i tensioneve, aleatët e NATO-s, të frikësuar nga një pushtim i mundshëm tokësor nga Rusia, kanë rritur mbështetjen për Kievin duke dërguar pajisje ushtarake në Ukrainë.

7. Burimet e naftës dhe gazit

Rusia dhe Ukraina janë të dyja të pasura me naftë dhe gaz. Rusia ka rezervat më të larta të provuara të gazit në botë me 48,938 miliardë metra kub. Më shumë se 70 për qind e rezervave të gazit të vendit mbahen nga Gazprom, një gjigant energjetik në pronësi të shtetit.

Rusia furnizon rreth një të tretën e gazit natyror të Evropës. Sanksionet e SHBA-së për konfliktin mund të prishin atë furnizim, duke përkeqësuar krizën energjetike të Evropës. Më 22 shkurt, Gjermania ndaloi certifikimin e Nord Stream 2, një projekt gazsjellësi rus prej 11.6 miliardë dollarësh, i cili ishte projektuar për të lëvizur 151 milionë metra kub gaz në ditë në Evropë.

Rusia ka gjithashtu disa nga rezervat më të mëdha të provuara të naftës, me 80 miliardë fuçi, ose 5 për qind të totalit botëror.

Ukraina, gjithashtu, ka një rezervë të konsiderueshme nafte dhe gazi, përkatësisht 395 milionë fuçi dhe 349 miliardë metra kub. Vendi ndodhet në udhëkryqin midis Perëndimit dhe Rusisë dhe luan një rol kyç në dërgimin e gazit rus në tregjet evropiane.

8. Eksportet kryesore të Rusisë dhe Ukrainës

Më shumë se një e katërta e eksporteve botërore të grurit vijnë nga Rusia dhe Ukraina. Sanksionet ekonomike ose veprimet ushtarake mund të kenë një efekt të rëndësishëm në koston e ushqimit pasi importuesit kërkojnë të gjejnë alternativa. Rusia eksportoi 407 miliardë dollarë produkte dhe Ukraina 49 miliardë dollarë në 2019.

9. Cilat vende mbështeten më shumë në naftën ruse?

Në vitin 2019, eksportuesit kryesorë në botë të naftës së papërpunuar ishin Arabia Saudite (145 miliardë dollarë), Rusia (123 miliardë dollarë), Iraku (73.8 miliardë dollarë), Kanadaja (67.8 miliardë dollarë) dhe SHBA (61.9 miliardë dollarë).

Kina bleu rreth një të katërtën (27 përqind) të eksporteve totale të naftës ruse me vlerë 34 miliardë dollarë. Megjithatë, duke pasur parasysh nevojat masive të Kinës për energji, kjo përbënte vetëm 16 për qind të importeve të naftës në vend.

Të paktën 48 vende importuan naftë bruto ruse në vitin 2019. Vendet që mbështeten më shumë në naftën ruse janë: Bjellorusia, Kuba, Curacao, Kazakistani, Letonia, secila importon më shumë se 99 për qind të naftës së tyre të papërpunuar nga Rusia.

Grafiku i mëposhtëm tregon se sa nga importet totale të naftës bruto të secilit vend vijnë nga Rusia.

10. Cilat vende blejnë më shumë armë ruse?

Rusia është eksportuesi i dytë më i madh i armëve në botë, pas Shteteve të Bashkuara, duke zënë afërsisht 20 për qind të shitjeve globale të armëve. Midis 2016 dhe 2020, Moska shiti 28 miliardë dollarë armë në 45 vende.

Rusia eksporton gati 90 për qind të armëve të saj në 10 vende. Klienti i saj më i madh, India, bleu 23 për qind të armëve ruse për rreth 6.5 miliardë dollarë gjatë pesë viteve të fundit. Gjysma e importeve totale të armëve të Indisë, 49.3 për qind, vijnë nga Rusia.

Kina është blerësi i dytë më i madh i armëve ruse me 5.1 miliardë dollarë gjatë së njëjtës periudhë, e ndjekur nga Algjeria (4.2 miliardë dollarë), Egjipti (3.3 miliardë dollarë) dhe Vietnami (1.7 miliardë dollarë), sipas Institutit Ndërkombëtar të Kërkimit të Paqes në Stokholm.